Heutagogiek, ook wel Self Determined Learning genoemd. Het is een nieuwe term binnen de wereld van opvoeding en onderwijs. Binnen het onderwijs is er zelfs sprake van een nieuwe trend. Heutagogiek, Self Determined Learning, of wel: zelfbepalend leren. Hierbij is het de bedoeling dat de leerling de controle over zijn eigen leerproces neemt. Er wordt er beroep gedaan op de autonomie, competentie, betrokkenheid en zelfstandigheid van de leerling.
Maar hoe wordt dit zelfbepalend leren vorm gegeven in de praktijk? Op dit moment zie je vaak dat het in het onderwijs erom draait dat, een klas vol kinderen dezelfde leerstof krijgen aangeboden. De hele klas zal daarom ook op hetzelfde niveau moeten werken. Maar is dit wel haalbaar? Binnen de Heutagogiek wordt er juist gekeken naar wat de leerling wil leren binnen de onderwijsdoelen. Er wordt gewerkt op basis van: Wat wil je weten? Hoe kom je tot antwoorden? Wat levert het op? En hoe toon je dit aan? De leerling bepaalt. De docent neemt hierin een ondersteunde rol aan (1). Het Liemers College in Zevenaar werkt met het gebruik van leerdoelen (2). Dit leggen zij uit in het volgende filmpje (kijken tot 1:54)
Leerdoelen worden dus op basis van de ontwikkeling van het kind gesteld. Werken aan een persoonlijk doel zorgt er in mijn ogen voor dat je zelfstandigheid en autonomie mag ontwikkelen. Maar ook leidt het tot euforie. Op het moment dat het namelijk zelf lukt een doel te behalen, ervaar je succes. Zelf heb ik dit mogen ervaren op het voorgezet onderwijs. Ik heb dat mogen volgen in Tilburg bij De Nieuwste School (DNS). Verwondering staat binnen het onderwijs van de DNS centraal (3). Ik heb dit zelf altijd ervaren, als het geprikkeld worden in mijn nieuwsgierigheid. Iedere vier werken werd ik namelijk binnen een bepaald thema uitgedaagd door middel van nieuwsgierigheid mijn kennis te verbreden. Wat vind ik interessant? Waarom vind ik dit interessant? En hoe kom ik hier meer over te weten? Door te beginnen met het opstellen van een hoofdvraag, heb ik iedere vier weken onderzoek kunnen doen naar een onderwerp wat mij interesseert. Hierdoor heb ik naar mijn mening meer geleerd dan als ik in een klas zou zitten waar iedereen hetzelfde doet.
Doordat er binnen de Heutagogiek veel samenspraak is en de leerling mee kan praten binnen het lesaanbod, is er naar mijn mening sprake van democratisch burgerschap. Niet alleen doordat de leerling kan meebepalen wat hij wil leren, maar ook omdat hij dan verantwoordelijkheid leert dragen voor zijn omgeving en alles wat hij hiervan kan en mag leren.
Niet alleen in het voortgezet onderwijs kan er gewerkt worden met Heutagogiek. Maar ook in het primaire onderwijs. Een voorbeeld hiervan is de school waar ik op dit moment stage mag lopen. Namelijk Wittering.nl in Rosmalen. Bij Wittering.nl gaan ze ervanuit dat kinderen meer leren wanneer zij zelf ervaringen kunnen op doen in de wereld. Dat een kind leert door het mee te maken, te voelen en te zien (3). Kinderen bij Wittering.nl zitten niet in klaslokalen, maar werken in verschillende ruimtes waar zij allerlei soorten aanbod kunnen krijgen. Op basis van de persoonlijke leerdoelen, die samen met de docent worden gesteld, werkt ieder kind aan zijn eigen ontwikkeling op zijn eigen tempo (4).
Heutagogiek, Self Determined Learning, autonomie, betrokkenheid, competentie, zelfstandigheid. Deze termen vormen samen een onderwijsvorm waarin leerlingen het voortouw nemen. Een betrokken, geïnteresseerde houding aannemen waarin zij zich geprikkeld en uitgedaagd voelen. De leerling draagt zelf verantwoordelijkheid voor het leerproces. De docent ondersteund en coacht de leerling waar nodig. Er wordt in democratie met elkaar gekeken naar gestelde onderwijsdoelen en wat de leerling het meeste prikkelt. Ik zelf vind dit de meest uitdagende manier van werken. Betrokkenheid, verwondering en zelfstandigheid worden hiermee naar mijn mening ontwikkeld. Hierdoor werk je niet alleen aan het verrijken van cognitieve kennis, maar ook aan het verrijken van persoonlijke kennis en kennis met betrekking tot de omgeving. Er ontstaat een mens die weet wat hij wil en weet wat hij mee neemt naar de toekomst.
- Lucassen, M. (2016) De leerling aan het roer: van Pedagogiek naar Heutagogiek. Geraadpleegd op: 19 september 2017, van http://www.vernieuwenderwijs.nl/van-pedagogiek-naar-heutagogiek/
- StichtingSchoolinfo. (2017, 13 juli). Liemers College: denken in leerdoelen. [Videobestand]. Geraadpleegd op 19 september 2017, van https://www.youtube.com/watch?time_continue=235&v=9cmjY6urSqw
- De Nieuwste School (2017) De Nieuwste School, missie. Geraadpleegd op 19 september 2017, van http://www.denieuwsteschool.nl/Onzeschool/tabid/416/Default.aspx
- Wittering.nl (2017) Concept, visie op leren. Geraadpleegd op 19 september 2017, van http://www.wittering.nl/Algemeen/Wie-zijn-wij/Concept
Pedagogisch vakmanschap 
Je hebt een mooie blog geschreven. Ik had zelf nog nooit van Heutagogiek gehoord. Nu ik jou blog heb gelezen heb ik een beter beeld van wat het inhoud.
Wel heb ik een paar kleine tips: Aan het begin klopt het niet helemaal (ik denk dat je een zin bent vergeten te verwijderen) en ook staat er Wittering.nl
Ook doe je een bewering die niet helemaal klopt. Je schrijft: “Op dit moment zie je vaak dat het in het onderwijs erom draait dat, een klas vol kinderen dezelfde leerstof krijgen aangeboden.” Dit is op de middelbare school wel meer het geval. Maar in het basisonderwijs draait het juist vooral om differentiatie. Er wordt vaak met drie niveaus gewerkt en soms ook nog met combinatie klassen. Dat iedereen op het zelfde niveau werkt klopt dus niet.
Maar je hebt een mooie blog geschreven en het filmpje goed ingezet.
Weet je toevallig ook welke onderwijssoort ze op de Wittering toepassen? Als ik jou tekst lees moet ik denken aan ervaringsgerichtonderwijs? klopt dit?
Groetjes Iris
LikeLike
Dag Iris, bedankt voor je reactie. Wat betreft de aanname ben ik het zeker met je eens dat het onderwijs steeds meer oog krijgt voor ieder kind als individu. Echter ben ik wel van mening dat dit nog beter zou kunnen. Wellicht had ik dit anders moeten verwoorden in dit geval. Wat betreft jouw opmerking over Wittering.nl (dit is de naam van de school, incl. .nl). Het concept wat deze school gebruikt wordt ook het wel het “Wittering.nl concept” genoemd. Het heeft zeker wat weg van ervaringsgericht leren, maar is veel uitgebreider.
Nogmaals bedankt voor jouw reactie!
LikeLike
Dag Emma,
Boeiend onderwerp voor je tweede blog. Fijn dat je feedback hebt mogen ontvangen en dat deze relevant voor je was. Het is interessant om over een term te lezen, waar wel veel al in ontwikkeld wordt (of geprobeerd), maar waarbij de term zelf nog niet zo’n hype is.
Wat wellicht voor jou als professional nog interessant is, is om de relatie met de opvang nog meer te leggen. Werkt het daar precies hetzelfde? Is die term daar meer bekend? Welke vormen zie je al terug? Et cetera.
Het stagelopen op de Wittering.nl is een goede keuze zo te zien, aangezien jouw eigen interesse m.b.t. het onderwijs nu ook gevoed kan worden (SDL). Dat maakt het IKC en een onderwerp als deze misschien ook interessant voor het IKC-lab of een EK om verder uit te werken?
Ik kijk weer uit naar je volgende blog!
LikeLike
Dag Claske,
Dankjewel voor je reactie/feedback!
Ik vind het een zeer interessant onderwerp. Ook leuk om een term te kunnen koppelen aan mijn visie.
Wat betreft de opvang, dat is iets om over na te denken. Hoe zou ik dat dan bijvoorbeeld toepassen? Genoeg om over na te denken dus.
De volgende blog is al volop in ontwikkeling!
LikeLike
Hoi Emma,
Een zeer interessant stuk om te lezen.
Ik als PMW-er had nog niet eerder van deze term gehoord, en kan ik mij indenken dat dit steeds meer toegepast gaat worden in het onderwijs.
Ik ben het helemaal met je eens als het gaat om; als je een leerling kunt prikkelen in hun nieuwsgierigheid dat hij er meer van opsteekt en tegelijk uitgedaagd wordt door enthousiasme!
Leuk dat je een informatief filmpje hebt toegevoegd!
LikeLike